Thứ tư, Tháng mười hai 11, 2024
spot_img

Văn miếu Hà Nội và Sungkyunkwan Seoul – Hai thiết chế một con đường

Trong tiếng Hàn Quốc, Văn Miếu gọi là Munmyo (문묘, 文廟), được truyền bá trực tiếp từ Trung Quốc dưới thời Đường. Tại bán đảo này, văn miếu đầu tiên được xây dựng dưới thời Silla thống nhất, tuy nhiên mãi đến thời vua Taejo triều Joseon thì thiết chế này mới hoàn chỉnh. Văn Miếu Hàn Quốc ngoài thờ Khổng Tử còn thờ các nhà nho lỗi lạc dưới các triều đại Silla, Goryeo, và Joseon. Người Hàn Quốc tổ chức tế bái Khổng Tử và chư hiền (lễ Munmyo jerye, 문묘제례, 文廟祭禮) vào mỗi hai dịp xuân và thu hằng năm với các nghi thức mang tính điển chế cố định từ thời Joseon, được điểm xuyết bằng nhạc lễ, trống lễ và văn tế.

Ở Hàn Quốc hiện nay, nổi bật nhất là Văn Miếu Sungkyunkwan (Thành Quân Quán, 성균관, 成均館), còn gọi là Nhà Thái học (Taehak, 태학, 太學), được xây dựng vào cuối thời Goryeo – đầu thời Joseon. Trước đó, vào năm 992, vua Seongjong cho xây dựng Quốc tử giám Gukjagam (국자감, 國子監) ở Gaeseong, đến năm 1308 thì đổi tên thành Sungkyunkwan. Năm 1398, vị hoàng đế đầu triều Joseon, vua Taejo, cho xây Sungkyunkwan ở Hanyang, tức Seoul ngày nay. Trong lịch sử, Sungkyunkwan bị đốt cháy vào năm 1400, được dựng lại năm 1407. Cuối thế kỷ 16, người Nhật một lần nữa đốt cháy Sungkyunkwan, người Hàn Quốc cho xây dựng lại vào năm 1601. Giai đoạn 1910-1945, Sungkyunkwan bị đổi thành học viện tư nhân mang tên Gyunghakwon; đến sau 1945 mới phục hồi tên gọi cũ. Từ đó đến nay, Sungkyunkwan được trùng tu nhiều lần. Kiến trúc Sungkyunkwan hiện hữu được trùng tu lớn vào năm 1988, hiện nằm trong khuôn viên Đại học Sungkyunkwan, được chính quyền địa phương Seoul quản lý và tổ chức lễ tế hai lần trong năm.

Sungkyunkwan từng là học phủ quan trọng của sĩ tử Hàn Quốc xuyên suốt các triều đại phong kiến. Để trở thành học sinh, sĩ tử phải vượt các kỳ thi Hương và thi Hội, được triều đình tập hợp tại đây để ôn luyện và chờ ngày khai hội thi Điện cuối cùng (tức thi Đình ở Việt Nam).

Giống như người Việt Nam, người Hàn Quốc xưa rất coi trọng nghiệp học, chính vì vậy họ cũng rất sẵn lòng giúp đỡ sĩ tử mỗi khi lai kinh ứng thí. Tại loàng Hahoe (thành phố Andong, tỉnh Gyeongsangbuk), người Hàn Quốc còn lưu giữ dấu tích của một dạng hốc dưỡng hiền dân gian, do người dân trong làng cho thiết lập khi xây dựng tường rào. Họ tích cóp tiền bỏ vào hốc dưỡng hiền, mỗi sĩ tử lai kinh ứng thí khi đi ngang qua đây ai cũng được nhân dân ủng hộ tiền ăn uống và đi ngựa. Có thể nói, hốc dưỡng hiền trong dân thể hiện sống động tinh thần thượng tôn học tập cũng như gửi gắm niềm mong mỏi cao cả của người dân địa phương, bởi lẽ “lúc cơ hàn nhân dân nuôi sĩ tử, khi đỗ đạt thành tài, sĩ tử sẽ không quên nhân dân”.Hai thiết chế, một con đường

Việt Nam chính thức bãi bỏ chế độ khoa cử từ năm 1914 ở Bắc Bộ và 1918 ở Trung Bộ. Sungkyunkwan Hàn Quốc cũng có quá trình tương tự. Việt Nam trải qua quá trình Pháp thuộc, Hàn Quốc bị Nhật chiếm đóng, cả hai chịu áp lực của việc ngưng trệ kinh học truyền thống mà phải tiếp nhận văn hóa – giáo dục ngoại lai. Khi tri thức Tây học bàng bạc trong dân cũng là lúc Văn miếu Hà Nội lui về ẩn dật như một chàng nho sĩ làng quê, trở thành nơi lưu giữ ký ức của một nền học vấn hoàng triều kéo dài ngót chín thế kỷ. Sungkyunkwan Hàn Quốc cũng cùng số phận, hết Nhật trị rồi đến chiến tranh tàn phá, truyền thống kinh học cũng phai nhạt trước làn sóng Sinhak (Tây học), cũng lặng lẽ tồn tại như hình bóng của một thời vàng son của giáo dục Nho học xưa. Để phần nào đó tiếp tục truyền thống hiếu học của dân tộc, người Việt Nam đưa nhiều hoạt động văn hóa – giáo dục vào tổ chức ở Văn Miếu như lễ vinh danh giáo sư, phó giáo sư, lễ vinh danh các thủ khoa trong các kỳ thi đại học, lễ vinh danh học sinh đạt thành tích cao trong các giải thưởng quốc tế, cuộc thi hoa Trạng nguyên dành cho học sinh cấp 1, cấp 2, tổ chức biểu diễn nhạc cụ dân tộc trong các cuộc thăm viếng, tìm hiểu của du khách trong và ngoài nước. Trong khi đó, từ khi trở thành một bộ phận nằm trong một trường đại học hiện đại, Sungkyunkwan Hàn Quốc đã trực tiếp thổi hồn truyền thống hiếu học của dân tộc mình vào từng bài giảng trên giảng đường, trở thành điểm hội tụ của thực hành nghi lễ nhập môn, lễ tốt nghiệp của các thế hệ sinh viên. Để điểm xuyết thêm cho tinh thần giáo dục xuyên thời gian, giới nghệ thuật Hàn Quốc tổ chức làm phim Sung Kyunkwan scandal để phần nào đó làm sống dậy truyền thống kinh văn trong giới trẻ xứ sở kim chi.

Hai chiếc nôi giáo dục một con đường, Văn Miếu Hà Nội trở thành biểu tượng của thành phố Hà Nội, còn Sungkyunkwan ở một chừng mực nhất định cũng là biểu trưng của thủ đô Seoul. Bóng dáng Khuê Văn Các hắt xuống hồ Thiên Quang dưới ánh nắng chiều Hà Nội gợi chúng ta nhớ về một miền kỷ niệm xa lắc, nơi có những chàng sĩ tử chân quê nhấp nhỏm ra vào bình phẩm thi thư lễ nhạc. Cũng tương tự thế, giữa một trường đại học Sungkyunkwan hiện đại, một Minh Luân Đường trầm mặc lặng lẽ dưới bóng cổ thụ mấy trăm năm vẫn mãi là nơi hội tụ của tinh thần lễ nhạc thi thư.

Bài Viết Liên Quan

    Đăng ký nhận tin

    Đăng ký nhận các chương trình khuyến mãi và mẫu thử từ các nhãn hàng

    Tin Mới